زانیاری سەربازی: چەکەکانی سەدید

یەکەم جۆر لە چەکەکانی سەدید لە پێشانگای ئاسمانی کیش لە ساڵی ٢٠٠٩ نمایشکرا. دوو جۆری ئەو چەکانە بە ناوەکانی سەدید-١ و سەدید-٣٤٢ لەلایەن سوپای پاسداران کۆدەکرێنەوە و بەهۆی ئەوەی پارچەکانی هاوشێوەی مووشەکی تۆفانن، پارچەکانی لە پیشەسازی مونتەزەر ئەلمەهدی سەر بە وەزارەتی بەرگری کە بەرهەمهێنەری موشەکی تۆفانە (تاوی ئێرانی) رادەستی سوپای پاسداران دەکران. وادیارە بەرهەمهێنان و بەکارهێنانی چەکەکانی سەدید دەگەڕێتەوە بۆ پێش پەردەلادانیان لە پێشانگای دەستکەوتەکانی سوپای پاسدارانی ئێران لە ساڵی ٢٠١٣. بەڵگەی ئەمەش نمایشکردنی جۆرە جیاوازەکانە بۆ یەکەمجار لەم پێشانگایەدا. مێژووی بەکارهێنانی سەدید بە هەموو جۆرەکانییەوە لە سووریا زۆر درەوشاوەیە.

لەم بەشەی خوارەوەدا تاوتوێ جۆرە جیاوازەکانی بۆمب و مووشەکی سەدید دەکەین. ئەو جۆرانەی کە تا ئێستا بە فەرمی پەردەیان لەسەر لادراوە، بەم شێوەیەن:

١- مووشەکی سەدید:
یەکەم جۆری چەکی سەدید مووشەکی سەدیدە. ئەم مووشەکە لە پێشانگای ئاسمانی کیش لە ساڵی ٢٠٠٩ بە دانانی لەسەر هێلیکۆپتەری مۆدێلی A و C ی شاهێد ٢٥٨ پەردەی لەسەر لادرا.

ئەگەر بە وردی سەیری مووشەکی سەدید-١ بکەین دەبینین کە ئەم موشەکە زۆر لە مووشەکی دژە زرێپۆشی تۆفان دەچێت. هەروەها ئەگەر بە وردی سەیری شێوازی دانانی باڵەکان و دەرچوونی گازە گەرمەکانی بزوێنەر لە مووشەکی سەدید و تۆفان بکەین، لێکچوونێکی زۆر لە نێوان ئەو دوو مووشەکەدا دەبینین.

مووشەکی سەدید-١ دوو ڕیز باڵی جوڵاو وەک مووشەکی تۆفان هەیە و قەبارە و ئاراستەی جوڵەی باڵەکان لە هەردوو مووشەکەکەدا بە تەواوی لە یەکتر دەچن. لە ناوەڕاستی موشەکەکەدا دوو دەرچەی گازی گەرم بۆ بزوێنەری سەرەکی موشەکەکە هەیە، لە کۆتایی موشەکەکەشدا دەرچەی بزوێنەری سەرەتایی هەیە کە بۆ هەڵدانی موشەکەکە لە ناوەوەی بۆریەکەوە بەکاردێت، کە ئەویش بە تەواوی لە یەکتر دەچن. بەڵام لە کۆتایی مووشەکی سەدید-١ ئەو بەشانەی کە پەیوەندییان بە ڕێنماییکردن لە ڕێگەی وایەرەوە هەیە، لەوانە دوو دوک وایەر و گڵۆپی زێنۆ کە پەیوەندییان بە مووشەکی تاوەوە هەیە، لابراون، ئەم هۆکارەش جیاوازی لە شێوازی ڕێنماییکردنی موشەکەکەیە.

تایبەتمەندیەکانی مووشەکی سەدید-١ تا ئێستا بە فەرمی ڕانەگەیەندراوە. بەڵام بە بەراوردکردن و هاوتاکردنی لەگەڵ مووشەکی دژە زرێپۆشی تۆفان، دەتوانرێت زانیاری نزیکەیی بەدەست بهێنرێت.

مووشەکی دژە زرێپۆشی تۆفان لە نموونە سەرەتاییەکاندا توانای چوونە ناوەوەی ٥٥٠ ملم زرێپۆش لە مەودای کاریگەری ٣٥٠٠ مەتردا هەیە. بە لەبەرچاوگرتنی ئەگەری تەقەکردن بە خێرایی سەرەتایی لە فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەوە و ئەگەری خلیسکاندن (گلاید) ئەگەر لە بەرزی ٥ کیلۆمەترەوە هەڵبدرێت، بە ئەگەرێکی زۆرەوە دەتوانرێت مەودای زیاتر لە ٧ کیلۆمەتر بۆ ئەم جۆرە مووشەکە دابنرێت. بەهۆی هەڵدانی ئەم مووشەکە لە ئاسمانەوە کە ڕێگە بەم مووشەکە دەدات لە سەرەوە هێرش بکات، چوونە ناوەوەی ٥٥٠ ملم بۆ ئەوەی هەر جۆرە زرێپۆشێک بکاتە ئامانج، بەسە. جۆرەکانی دیکەی مووشەکی تۆفان بە مەودای زیاتر و هێزی چوونە ناوەوەی ٩٠٠ ملم هەروەها هەیە. بەهۆی لێکچوونی زۆری مووشەکی سەدید-١ و مووشەکی دژە زرێپۆشی تۆفان، پێویستە قورسایی ئەم دوو مووشەکە زۆر لە یەکتر نزیک بێت. کێشی تۆفان-١ ١٨.٥ کیلۆگرامە لەگەڵ سەری جەنگی ٣.٦ کیلۆگرام، و کێشی مووشەکەکە و بۆرییەکەی ٤٢ کیلۆگرام ڕاگەیەنراوە. بەهۆی ئەوەی کە کێشی مووشەکی سەدید-١ ڕانەگەیەنراوە، دەتوانرێت ئەم مووشەکەش بە ١٨.٥ کیلۆگرامی هەژمار بکرێت. بەهۆی بەکارهێنانی بۆری و مووشەکی سەدید-١ لەسەر فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و هێلیکۆپتەر، پێویستە کێشی ٤٢ کیلۆگرام بۆ ئەم پاکێجە لەبەرچاو بگیرێت.

باشترین ڕێگە بۆ دیاریکردنی قەبارەی مووشەکی سەدید-١ ڕاگەیاندنی قەبارەی مووشەکی تۆفانە. درێژی مووشەکی تۆفان ١١٦ سانتیمەتر و تیرەکەی ١٥ سانتیمەترە.

تایبەتمەندیەکانی مووشەکی تۆفان١ کە بە فەرمی بڵاوکرایەوە.
زۆرترین مەودا: ٣٧٥٠ مەتر
کەمترین مەودا: ٧٠ مەتر
مەودای کاریگەر: ٣.٥ کیلۆمەتر
مەودای کاریگەر لە شەودا: ٢.٥ کیلۆمەتر
کێشی مووشەک: ١٨.٥ کیلۆگرام
کێشی سەری جەنگی: ٣.٦ کیلۆگرام
جۆری سەری جەنگی: خەرج گود
کێشی پاکێجی تەواوی مووشەکەکە: ٤٢ کیلۆگرام
درێژی مووشەک: ١١٦ سم
تیرەی مووشەک: ١٥ سم
ڕێژەی چوونە ناوەوەی زرێپۆش: ٥٥٠ ملم

مووشەکی سەدید-١ لە نموونە سەرەتاییەکاندا ئامێری گەڕانی لە لووتدا نەبوو، بەڵام لە مانگی ئایاری ٢٠١٤دا و لە کاتی سەردانی ڕێبەری شۆڕشی ئێران بۆ پێشانگای دەستکەوتەکانی سوپای پاسداران دوو جۆر مووشەکی سەدید-١ بە توانای کۆنتڕۆڵکردنی ئۆپتیک و ژێر سوور بینران. ئەم تواناییە نوێیە دەتوانێت توانای تەقە بکە و لەبیریکە بهێنێتە بۆمبی سەدید-١.

ئەم مووشەکە لە هەندێک میدیادا بە ناوی مووشەکی سەدید ٣٦١ و فەتح ٣٦٢ ناسێنراوە.

تایبەتمەندییەکانی پێشبینی کراوی مووشەکی سەدید-١:
تیرەی: ١٥ سم
درێژی: ١١٦ سم
کێشی مووشەک: ١٨.٥ کیلۆگرام
کێشی سەری جەنگی: ٣.٦ کیلۆگرام
جۆری سەری جەنگی: خەرج گود
کێشی پاکێجی تەواوی مووشەکەکە: ٤٢ کیلۆگرام
مەودا: ٧ کیلۆمەتر ئەگەر لە بەرزی ٥ کیلۆمەترەوە هەڵبدرێت.

٢- بۆمبی گلایدەری سەدید-٣٤٢:
بۆمبی سەدید ٣٤٢ دووەم ئەندامی چەکەکانی سەدیدە کە ساڵی ٢٠١٣ لە کاتی سەردانی ڕێبەری شۆڕشی ئێران بۆ پێشانگای دەستکەوتەکانی سوپای پاسدارانی بینراوە. بەڵام بەهۆی نمایشکردنی بۆمبی سەدید ٣٤٥ لە هەمان پێشانگادا، ڕەنگە مێژووی کارکردنی سەدید ٣٤٢ بگەڕێتەوە بۆ پێش ساڵی پەردەلادانەکەی.

لەم بۆمبەدا بزوێنەرەکە لابراوە و بۆمبەکە بە بەکارهێنانی دوو ئەڵقە بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەوە دەبەسترێتەوە. جیاوازی سەرەکی نێوان مووشەکی سەدید ٣٤٢ و سەدید-١ ئەم دوو شتەیە. باڵەکانی بۆمبەکە جیاواز نین لە مۆدێلی موشەکەکە و باڵەکانی لەناو جەستەدا کۆدەکرێنەوە. لە زۆربەی وێنە بڵاوکراوەکاندا باڵەکان بە قایش بەستراوەتەوە، ئەمەش وا دەکات بتوانرێت ئەم بۆمبە لەناو فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکان بەکاربهێنرێت، بەڵام ئەگەری ئەوە هەیە کە باڵەکان بەبێ قایشیش لەناو فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکاندا هەڵبگیرێت.

بۆمبی سەدید ٣٤٢ لە سێ جۆری کۆنتڕۆڵکردن لەرێگەی شاشە، ژێر سوور و حەراری بەرهەم هێنراوە.

بەهۆی لابردنی بزوێنەری سەرەکی لەم بۆمبەدا دەتوانرێت تەقەمەنی زیاتر بەکاربهێنرێت بەبێ گۆڕانکارییەکی زۆر لە کێشی بۆمبەکەدا. ئەگەری ئەوە هەیە کە بۆمبی سەدید ٣٤٢ هەمان کێشی مووشەکی سەدید-١ هەبێت. لابردنی بزوێنەری سەرەکی مووشەکەکە دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی مەودای ئەم بۆمبە، هەروەها دەتوانرێت پێشبینی مەودای نزیکەی ٣ کیلۆمەتری بۆ بکرێت ئەگەر لە بەرزی ٥ کیلۆمەترەوە هەڵبدرێت.

تایبەتمەندییەکانی پێشبینی کراوی بۆمبی گلایدەری سەدید ٣٤٢:
تیرەی: ١٥ سم
درێژی: ١١٦ سم
کێشی مووشەک: ١٨.٥ کیلۆگرام
کێشی سەری جەنگی: ٧ کیلۆگرام، ڕەنگە دوو هێندە زیاتر بێت لە مووشەکی سەدید-١ (ئەگەری کەمکردنەوەی کێشی سەری جەنگی و زیادکردنی مەودای هەیە)
جۆری سەری جەنگی: خەرج گود
کێشی پاکێجی تەواوی مووشەکەکە: ٤٢ کیلۆگرام
مەودا: ٣ کیلۆمەتر ئەگەر لە بەرزی ٥ کیلۆمەترەوە هەڵبدرێت.

٣- بۆمبی گلایدەری سەدید-٣٤٥:
ئەزموونەکانی ئێران لە بەکارهێنانی مووشەک و بۆمبی سەدید لە شەڕی سووریادا بووە هۆی بەرهەمهێنانی جۆرێکی نوێی بۆمبی سەدید. لە پێشانگای دەستکەوتەکانی سوپای پاسداران لە ساڵی ٢٠١٣دا سەدید ٣٤٥ نمایش کرا. بەهۆی هاوکاتی خستنەڕووی هەردوو بۆمبی سەدید ٣٤٢ و ٣٤٥ و تەواوتربوونی بۆمبی سەدید ٣٤٥ وا دیارە مێژووی بەکارهێنانی سەدید ٣٤٢ دەگەڕێتەوە بۆ پێش نمایش کردنی.

لە بۆمبی سەدید ٣٤٥ باڵەکانی پێشەوە بوونەتە باڵی جێگیر و بە شێوەیەک دیزاین کراوە کە زۆرترین ڕێژەی بەرزکردنەوەی (lift) بۆ بۆمبەکە بهێنێت. بەڵام باڵەکانی دواوە هێشتا کۆدەکرێنەوە.

پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە تاکە جۆری چەکەکانی سەدید کە تایبەتمەندییەکانی ڕاگەیەندراوە بۆمبی گلایدەری سەدیدە ٣٤٥ـە.

بەپێی تایبەتمەندییە ڕاگەیەندراوەکانی سەدید ٣٤٥، ئەم بۆمبە زۆر گونجاوە بۆ هێرشکردنە سەر گردبوونەوەکان یان کەرەستەی ڕادار و کارمەندانی تۆپخانەکانی دوژمن. ئەم بۆمبە بە سێ شێواز کۆنتڕۆڵ دەکرێت کە یەکێکیان لە ڕێگەی شاشەوەیە کە وردی لە پێکانی ئامانجەکانی رێژەی کەمی هەیە و هەڵەی تا ٥ مەتری بۆ دانراوە. بۆ وەرگرتنی وێنەی کوالیتی بەرز تەلەفزیۆنی کەشوهەوایەکی پاکی پێویستە و ئەمەش سنووردارکردنێکی زۆر گەورەیە بۆ ئەم بۆمبە.
بەڵام جۆرێکی دیکەی لە رێگەی لەیزەرەوە کۆنتڕۆڵ دەکرێت، کە بازنەی هەڵەکەی تا ٢.٥ مەتر ڕاگەیەنراوە. کۆنترۆڵ کردن لە ڕێگەی لەیزەرەوە لە بارودۆخی کەشوهەوای تۆزاوی و تەماویدا کاریگەری خۆی لەدەست دەدات.
سێیەم جۆری کۆنتڕۆڵکردن لەم بۆمبەدا لە ڕێگەی گەڕانی حەراری (IR)ـە کە وردی پێکانی ٢.٥ مەتری هەیە و ژمارەیەکی زۆر باشە. جگە لەوەش دەتوانرێت لە هەموو بارودۆخی کەشوهەوایی دا سوود لەم جۆرە کۆنتڕۆڵ کردنەدا وەربگیرێت.

خاڵی ونبوو و ڕانەگەیەندراو لەم نموونەیەدا بریتییە لە کێشی سەری جەنگیەکە و مەودای بۆمبەکە. بە لەبەرچاوگرتنی زیادبوونی ٤٧٠ ملم درێژی بۆمبی ٣٤٥ و زیادبوونی کێشی بۆمبەکە بۆ نزیکەی ١٥ کیلۆگرام، دەتوانرێت نزیکەی ٢٠ کیلۆگرام تەقەمەنی بۆ ئەم بۆمبە لەبەرچاو بگیرێت. پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە لەم لێکدانەوەیەدا، زیادبوونی کێشی باڵەکان یەکسان بە لابردنی بزوێنەر و بەکارهێنانی سووتەمەنی دانراوە. بێگومان نموونەیەک بە ناوی سەدید ٣٦٢ لە هەندێک سەرچاوەدا باس کراوە، کە دەبێت هەمان فەتح ٣٦٢ بێت کە مووشەکی سەدید-١ـە.

لە پەرەپێدانی ئەم بۆمبەدا زنجیرە بۆمبی قائێم دروست کراوە. بۆمبەکانی قائێم لەبەر لابردنی باڵە جوڵاوەکانی، ناوی جیاوازی بۆ دانراوە.

تایبەتمەندیەکانی بۆمبی گلایدەری سەدید ٣٤٥:
کێش: ٣٤ کیلۆگرام
درێژی: ١٦٣٠ ملم
تیرەی: ١٥٢ ملم
سەری جەنگی: پارچە پارچە بوون
ئەرک: لەناوبردنی ئامانجە جۆراوجۆرە جوڵاو و جێگیرەکان
سەری جەنگی و تەقەمەنی: سەری جەنگی H6ی پارچە پارچە بوونەوە
جۆری فیوز: کاریگەری
مەودای کاریگەری: ٣٠ مەتر
جۆری فڕۆکە: فڕۆکەی بێفڕۆکەوان
وردی لێدان (لە مەودای ڕێگەپێدراوی هەڵدان تا ئامانج):
– بە بەکارهێنانی گەڕانی حەراری IR، وردی لێدانەکە لە مەودای ئامانجەکەدا ٢.٥ × ٢.٥ مەتر دەبێت.
– بە بەکارهێنانی گەڕانی لەیزەر، وردی لێدانەکە بەهۆی تیشکی لەیزەرەوە ٢.٥ مەتر دەبێت.
– بە بەکارهێنانی گەڕانی بینراو، ئەگەر هیچ هەڵەیەک لە پرۆسێسی وێنەدا نەبێت، وردی مەودای لێدانەکە ٥ مەتر دەبێت.

چەند وێنەیەکی مووشەک و بۆمبی سەدید